شروع به قتل ، 122 یا 613 ؟ مسئله این است :)))

قوانین دفعتا از فیلتر مجلس عبور نمی کنند ، و چه بسا مجلس واحدی آنها را تصویب نمی کند . بنابراین ظهور تعارضات ظاهری و گاه اساسی مسئله عجیب و نادری نیست . اخیرا با تصویب قانون مجازات اسلامی 92 تعارضی در مورد شروع به جرم قتل به وجود امده که حقوقدانها نیز در مورد حل آن اتفاق نظر ندارند . و اما اصل داستان :

مطابق ماده 613 قانون تعزیرات 1375 ، مجازات شروع به جرم قتل شش ماه تا سه سال حبس تعزیری است . در حالی که طبق ماده 122 قانون مجازات اسلامی جدید و بند الف آن ، مجازات شروع به « جرایمی » که جرم تام آن مستوجب سلب حیات و ... باشد ( مانند قتل ) حبس تعزیری درجه 4 است ، و مطابق ماده 19 قانون اخیر ، این مقدار عبارت است از بیش از 5 تا ده سال . شش ماه تا سه سال کجا ، و 5 سال تا 10 سال کجا !

1- بعضی حقوقدان ها که روش اصولی پیش گرفتند ماده 122 را عام لاحق و 613 را خاص سابق و نتیجتاً اعلام نموده اند که عام لاحق نمی تواند ناسخ خاص سابق باشد و تخصیص میخورد . البته میان اصولیین در اینکه آیا عام لاحق ناسخ است یا خاص سابق مخصص اختلاف است ، اما نظر دوم مورد قبول اکثریت واقع شده .

2- بعضی دیگر به روح حاکم بر قانون و دستور مقام رهبری نسبت به یکسان سازی مجازات ها و جلوگیری از پراکندگی قواعد حاکم استناد می کنند و اعلام می کنند که قانونگذار در مقام یکپارچگی قوانین بوده و بنابراین هرچه مخالف با قانون جدید باشد منسوخ است ، عام یا خاص آن تفاوتی ندارد . استدلال این گروه ماده 728 قانون مجازات اسلامی ( آخرین ماده ) است که هر قانون معارضی را منسوخ می داند . و حتی به عنوان مثال موادی از قانون تعزیرات را بیان میکند ( 625 تا 629 ) اما نامی از ماده 613 نمی برد . البته می توان استدلال دیگری به این عقیده افزود و نظر گروه اول را رد کرد ، چنانکه استاد عزیز دکتر کاتوزیان هم در کتاب مقدمه علم حقوق بیان کرده اند که خاص سابق همواره هم عام لاحق را تخصیص نمی زند ، بلکه ممکن است منظور قانونگذار از وضع عام ، استثنا ناپذیر بودن آن باشد که در این صورت همه خاص ها مخالف منسوخ هستند .

3- عده دیگر استدلال جالبی برای نسخ ماده 613 دارند و آن اینکه ماده 127 مجازات معاونت را منوط به آن کرده که در قانون خاص مجازاتی برای معاون منظور نشده باشد ، در حالیکه در مورد شروع به جرم این قید وجود ندارد و اگر قانونگذار بر آن بود که ماده 613 به قوت خود باقی بماند از این قید استفاده می کرد .

4- عده ای نسخ ماده 613 را چنین توجیه می کنند که در تقابل دو قانون عام ، ملاک مفاد قانون مؤخر است ، به عبارتی ایشان ماده 613 را قانون عام میدانند چراکه قانون تعزیرات قانون عام است . در واقع اینها به قالب قانون تعزیرات توجه می کنند حتی اگر مندرجات خاص داشته باشد ! البته این نظر ضعیف است و کاملا مشخص است که شروع به جرم در مقابل شروع به قتل قاعده عام شمرده می شود .

5- دکتر محمد صادقی معتقد است با توجه به ماده 728 تمام خاص های مخالف قانون جدید منسوخ اند به جز همین ماده 613 عزیز و صد البته مصوبات مجمع تشخیص ( زیرا می دانیم قانونگذار در مقام جنایت علیه بشریت هم که باشد قادر به نسخ مصوبات مرجع عالی تر نیست بنابراین مجازات شروع به جرم کلاهبرداری که مجمع به موجب قانون خاص تصویب کرده همچنان به قوت خود باقیست ) ! و توجیه ایشان اولاً توجیهی است که در شماره 1 بیان شده و در آن روش اصولی لحاظ شده و دیگر اینکه چنانچه پدری پسر خود را به قتل برساند ، طبق ماده 301 قصاص ثابت نمی شود و طبق ماده 447 مجازات او به ماده 612 ارجاع داده می شود که 3 سال تا 10 سال است . حال اگر همین پدر تنها شروع به قتل فرزند کند مجازات او طبق ماده 122 ( با فرض نسخ ماده 613 ) 5 تا 10 سال است ! یعنی مجازات شروع به قتل از مجازات جرم تام قتل بیشتر است !!!

با همه این تفاسیر ، بیش از 40 نظریه اداره حقوقی قوه قضاییه دیدم که نظر به نسخ ماده 613 داده اند و حتی ذیل بعضی از کتاب های قانون مجازات به صراحت ماده 613 را منسوخ اعلام کرده اند . نظر شخصی خودم عدم نسخ ماده 613 است ، زیرا اگرچه ظاهر آن است که قانونگذار در مقام نسخ ماده 613 بوده ، اما اصل تفسیر به نفع متهم ایجاب می کند که مجازات سبک تر مد نظر باشد به ویژه آنکه اختلاف در میزان مجازات ها بسیار فاحش است . حال قضاوت با شما ... 

اهداف آموزشی منطق سوم

هدف های آموزشی کتاب  « منطق » سالسوم انسانی

( تهیه شده توسط سر گروه آموزشی فلسفه و منطق شهرسراوان - سال تحصیلی1394 – 1393)

درس	عنوان درس	هــــدف های آمـــــــــوزشی
اول	انسان و تفکر	دانش آموز در این درس: 1-      با واژه نطق  و مفهوم آن در منطق آشنا شود.         2-      با تعریف «علم منطق» آشنا گردد. 3-      به نقش منطق در فرآیند تفکر پی ببرد. 4-      ارسطو را به عنوان مدوّن علم منطق بشناسد.
دوم	چگونه تعریف می کنیم؟	دانش آموز در این درس: 1-      اقسام علم و ادراک ( تصور و تصدیق ) را بشناسد. 2-      مقصود از «تعریف»  و «استدلال» را بداند. 3-      قواعد و شرایط تعریف منطقی را یاد بگیرد و بتواند اشکالات یک تعریف ناقص  و غلط  را تشخیص دهد.
سوم	تعریف و دنیای مفاهیم	دانش آموز در این درس: 1-      بتواند مفهوم کلی را از مفهوم جزیی تشخیص دهد. 2-       بتواند نسبت های چهار گانه را در میان مفاهیم کلی برقرار کند. 3-       فرق ذاتی و عَرَضی را در منطق بداند. 4-      اوصاف و ویژگی های مفهوم ذاتی را بشناسد.
چهارم	اقسام ذاتی و عرضی (کلیات پنجگانه)	دانش آموز در این درس: 1-      با اقسام کلی ذاتی (جنس، فصل،  نوع) آشنا گردد و بتواند آن ها را در مثال ها تشخیص دهد. 2-      با اقسام کلی عَرَضی را بشناسد. 3-      عَرَض خاص را از عَرَض عام تشخیص دهد. 4-      با مفاهیم؛ جنس قریب،جنس بعید، جنس عالی یا جنس الاجناس آشنا شود.
پنجم	اقسام تعریف	دانش آموز در این درس: 1-      با اقسام تعریف در منطق آشنا شود. 2-       کامل ترین تعریف  منطقی را بشناسد. 3-     تفاوت تعریف منطقی و تعریف شرح الاسم را بداند. 4-      بتواند تعاریف مختلف منطقی از یک مفهوم  ارائه دهد.
ششم	جایگاه قضیه در استدلال	دانش آموز در این درس: 1-      با تعریف « قضیه » و جایگاه آن در استدلال آشنا شود. 2-       با اقسام قضیه ( حملی و شرطی ) آشنا شده و تعریف آن ها را فرا بگیرد. 3-       اجزاء قضایای حملی و شرطی را بیاموزد و توانایی تشخیص آن ها را کسب نماید.
هفتم	اقسام قضایای حملی و شرطی	دانش آموز در این درس: 1-      با اقسام قضایای حملی؛ «شخصیّه و محصوره» آشنا گردد. 2-      اقسام قضایای حملی محصوره(موجبه کلی، سالبه کلی، موجبه جزئی، سالبه جزئی ) را بشناسد. 3-      با اقسام قضایای شرطی؛ «متصل و منفصل» آشنا شود. 4-      قضیه ی شرطی متصل و اجزاء آن  را بشناسد. 5-      اقسام قضایای شرطی منفصل؛ «منفصل حقیقی، مانعه الجمع و مانعه الرفع» را تشخیص دهد.
هشتم	احکام قضایای حملی	دانش آموز در این درس: 1-      از احکام قضایای حملی با « تقابل» آشنا شود. 2-      با اقسام تقابل؛ « تضاد، تناقض، تداخل، تداخل تحت تضاد» آشنا گردد. 3-      احکام مربوط به صدق و کذب اقسام تقابل را در هر یک از حالت های چهارگانه فرا بگیرد. 4-      با رابطه «عکس» و اقسام آن (عکس مستوی و عکس نقیض) در قضایای منطقی آشنا شود. 5-      احکام مربوط به «عکس مستوی» و «عکس نقیض» را فرا بگیرد. 6-      بتواند عکس مستوی و عکس نقیض قضایا را به دست آورد.
نهم	استدلال (ترکیب قانون مند قضایا)	دانش آموز در این درس: 1-      با «استدلال» به عنوان قسمی از تفکر انسان و ماهیت آن آشنا شده و آن را تعریف نماید. 2-      اقسام استدلال؛ « تمثیل، استقرا و قیاس» را بشناسد و با تعریف آن ها آشنا گردد. 3-      بتواند در مواجهه با انواع استدلال، نوع استدلال را تشخیص دهد.
دهم	اقسام قیاس	دانش آموز در این درس: 1-       با اقسام قیاس؛ «اقترانی و استثنایی» آشنا شود. 2-      اجزای قیاس اقترانی(صغرا، کبرا،حد وسط) را بیاموزد و در استدلال تشخیص دهد. 3-      با اقسام قیاس اقترانی(قیاس اقترانی حملی و قیاس اقترانی شرطی) آشنا گردد.  4-      شکل های چهارگانه قیاس اقترانی حملی(شکل اول، شکل دوم، شکل سوم و شکل چهارم) را فراگرفته و بتواند تشخیص دهد. 5-      با حالت های مختلف اشکال چهارگانه قیاس اقترانی حملی(ضروب شانزده گانه هر شکل) آشنا شود. 6-      شرایط نتیجه بخش بودن ضروب  شکل اول، دوم و سوم را فرا گیرد. 7-      بتواند به کمک شرایط انتاج، مُنتِج بودن یا نبودن ضروب مختلف از شکل های اول، دوم و سوم را بیان کند. 8-      اثبات منتج بودن برخی ضروب را از طریق تبدیل به شکل اول( به کمک عکس مستوی) بیاموزد. 9-      با «برهان خُلف » و نحوه ی اثبات منتج بودن برخی از ضروب از این طریق آشنا شود.
یازدهم	ارزش قیاس	دانش آموز در این درس: 1-      با چند مورد از ایرادات و اشکالات وارده بر منطق آشنا گردد. 2-      چگونگی پاسخ به ایرادات وارده بر منطق را بیاموزد.
دوازدهم	محتوای استدلال (ماده)	دانش آموز در این درس: 1-      با «صورت» و «ماده» استدلال آشنا شود. 2-      با منابع کسب محتوا و ماده ی قضایا(ادراک حسی، تاریخ، تجربه، حدس و ...) آشنا شود. 3-      با انواع استدلال(از نظر هدف،  ماده و فایده) یعنی صنعت های پنجگانه (صناعات خَمس) آشنا شده و آن ها را تشخیص دهد. 4-      با تعریف «برهان»، اهمیت و انواع آن؛«برهان لمّی و برهان انّی»آشنا گردد. 5-      با «جدل» و کاربرد آن آشنا شود. 6-      با «خطابه» و کاربرد آن آشنا شود. . 7-      با تعریف «شعر» وکاربرد آن آشنا گردد و فرق شعر منطقی و شعر ادبی را بداند.
سیزدهم	مغالطه	دانش آموز در این درس: 1-      با تعریف «مغالطه» و هدف از آن آشنا گردد. 2-      با چند نمونه از اقسام مغالطه آشنا شود. 3-      نحوه ی تشخیص نوع مغالطه صورت گرفته در برخی از استدلال ها(از نظر صورت، ماده و  یا هر دو) را فراگیرد.